بیماری های شایع در سالمندان ( بیماری های دوران کهنسالی )
بیماری های شایع در سالمندان
پیری، یک بیماری نیست. بلکه در واقع فرآیندی است که از همان دوران نوزادی آغاز می شود. روندی است که در آن، کم کم توانایی های انسان کاهش می یابد. با توجه به عواملی چون سبک زندگی و همچنین شرایط محیطی و ژنتیکی، ممکن است این فرآیند در تمام انسان ها با یک سرعت خاص اتفاق نیفتد.
اما در هر حال، فرآیندی اجتناب ناپذیر است. یکی از مباحثی که برای سالمندان مطرح است، بیماری های شایع در این دوره می باشد. بسیاری از بیماری ها در پیری بروز می کنند و یا حادتر می شوند. از جمله مهمترین بیماری های دوران سالمندی و روش های مبارزه و کنترل آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
بیماری های قلبی و عروقی سالمندان
بیماری های قلبی و عروقی، از جمله امراضی هستند که ممکن است در دوران سالمندی بروز پیدا کنند. چنین سالمندانی به دو دسته تقسیم می شوند. دسته اول به دلایل شناخته شده از جمله ژنتیک، دیابت، مصرف دخانیات، بیماری فشار خون و یا هر بیماری پیش زمینه ای دیگری دچار بیماری های مختلف قلبی و عروقی می شوند و یا اینکه از قبل چنین بیماری هایی را داشته اند و با ورود به دوران پیری حادتر شده اند.
اما دسته دوم، سالمندانی هستند که بدون هیچ علت مشخصی و فقط به دلیل فرآیند پیری، دچار نارسایی های قلبی می شوند. خوشبختانه امروزه روش ها و تجهیزات پیشرفته ای جهت تشخیص و درمان سریع این بیماری ها وجود دارد. کافی است علائم مربوط به بیماری قلبی را بشناسید و بلافاصله با مشاهده آنها در سالمند خود، او را نزد پزشک متخصص ببرید. از جمله این علائم عبارتند از:
- تنگی نفس
- درد در قفسه سینه
- احساس خستگی بیش از حد
- ضعف عمومی
- سرگیجه
- تعریق زیاد
- تپش نامنظم قلب
تجویز دارو، انجام اعمال جراحی مختلف، رژیم های غذایی خاص، فعالیت های بدنی ویژه و.. دستوراتی هستند که پزشک متخصص پس از انجام معاینات به شما خواهد داد. بیمارانی که مبتلا به فشار خون بالا یا انسداد شرایین هستند و یا اینکه در معرض بروز سکته قلبی قرار دارند نیاز به مراقبت همیشگی دارند. شما نباید آنها را تنها بگذارید.بهترین کاری که می توانید بکنید، استخدام پرستار سالمند است که همواره حواسش به ایشان باشد و در روند بهبودی به ایشان کمک کنند.
بیماری های مربوط به دستگاه تنفس
افراد سالمند سیستم ایمنی ضعیف تری دارند و بیش از سایرین در معرض ابتلا به بیماری های دستگاه تنفسی یا بیماری های ریوی هستند. از جمله این بیماری ها می توان به بیماری ذات الریه اشاره کرده که در اثر عفونت ریه پدید می آید. همچنین بیماری آسم یکی دیگر از امراض مربوط به دستگاه تنفسی است که می تواند سالمندان را درگیر کند. پرستار سالمند اطلاعات اولیه درباره انواع بیماری ها را دارد و بلافاصله پس از مشاهده علائم این بیماری ها در سالمند می تواند شما را مطلع کند.
اغلب این بیماری ها در اثر عدم رعایت بهداشت شخصی و یا اینکه داشتن سبک زندگی ناسالم پدید می آیند. برای آنکه از سالمند خود در برابر چنین بیماری های محافظت کنید این نکات را رعایت نمایید:
- به هیچ عنوان اجازه استعمال دخانیات به ایشان ندهید. سیگار کشیدن یکی از مهمترین عوامل ایجاد بیماری های مختلف از جمله بیماری های مربوط به دستگاه تنفسی در دوران سالمندی است.
- جهت انجام امور بهداشتی به ایشان کمک کنید. قارچ، باکتری و ویروس، هر سه می توانند عامل ایجاد عفونت در ریه شوند.
- هوای آلوده و تنفس مواد سمی و شیمیایی نیز از دیگر عوامل خطرزا هستند. حتی الامکان، خانه ای که برای زندگی سالمند خود در نظر می گیرید در محیطی دنج و بدون استرس و دارای هوای پاکیزه باشد.
بیماری های دستگاه گوارشی سالمندان
با افزایش سن و به وجود آمدن تغییرات در عادات رفتاری، رژیم غذایی و همچنین مصرف داروهای مختلف، مشکلات گوارشی سالمندان نیز بروز پیدا می کند. یبوست، اسهال، رفلاکس معده، زخم معده، سندروم روده تحریک پذیر، سرطان های مری، معده و روده از جمله این بیماری ها هستند. از جمله عواملی که می توانند در ایجاد این بیماری ها نقش ویژه ای داشته باشند عبارتند از:
- شرایط و سبک زندگی فرد در دوران جوانی
داشتن رژیم غذایی نامناسب و استفاده مدام از غذاهای چرب و چیلی و فست فودی، داشتن اضافه وزن، مصرف الکل و… از جمله عادات رفتاری نادرست هستند که می توانند زمینه ساز بیماری های گوارشی در پیری باشند.
- تحولات جسمی دوران سالمندی
بروز مشکلاتی همچون کاهش یا افزایش ترشح اسید معده، کاهش حرکات روده، ضعف دیواره روده و نیز اختلال در جویدن مواد غذایی نیز از عوامل ایجاد این بیماری ها هستند که در اثر پیری به وجود می آیند.
دیابت سالمندان
دیابت یا همان بیماری قند خون از جمله معروف ترین بیماری های دوران سالمندی است که تقریبا همه خانواده ها با آن آشنا هستند. زمانی که فرد دچار این عارضه می شود، بدن او قادر به تولید انسولین نیست و یا اینکه به دلایلی نمی تواند از انسولین تولید شده استفاده کند.
از سوی دیگر انسولین عامل ورود گلوکز به درون سلول ها و یا به عبارتی، عامل سوخت و ساز متعادل بدن است. بنابراین بدن چنین فردی با افزایش میزان گلوکز مواجه خواهد شد. تکرر ادرار، خشکی دهان، احساس ضعف و گرسنگی ناگهانی، تاری دید، کاهش بدون علت و ناگهانی وزن، عفونت ادراری و عدم التیام زخم ها تا مدت طولانی از جمله علائم این بیماری پنهان و خطرناک هستند.
بیماری دیابت پس از انجام آزمایش ادرار و خون قابل تشخیص است. هر چند که این بیماری قابل کنترل است اما اگر مراقبت های لازم انجام نگیرد و یا توصیه های پزشک نادیده گرفته شود می تواند عوارض خطرناکی برای سالمندان به وجود آورد. بنابراین ضروری است که به صورت بیست و چهار ساعته مراقب سالمندان دیابتی باشید. شما یا پرستار سالمند باید حواستان به نکات زیر باشد:
- بیمار، داروها را طبق زمانبندی مصرف نماید.
- رژیم غذایی سالمند اصلاح شده و مواد غذایی مضر از برنامه روزانه حذف شود.
- ورزش و فعالیت بدنی فراموش نشود. بی تحرکی و بستری شدن طولانی مدت برای افراد دیابتی خطرناک است.
- مراقبت از چشم ها و مراجعه منظم به چشم پزشک را جدی بگیرید. دیابت می تواند سلامت چشم را تهدید کند.
- اگر بدن بیمار به هر دلیلی زخمی شده است از او مراقبت کنید و اجازه ندهید زخم عفونی شود.
بیماری های کلیوی سالمندان
بیماری های کلیوی نیز از جمله عوارضی هستند که می توانند در کیفیت زندگی سالمند اختلال ایجاد کنند. هر انسان دو کلیه دارد. اندازه هر کلیه حدودا به اندازه یک مشت است و هر کدام از آنها از حدود یک میلیون واحد ریز به نام نفرون تشکیلی شده است. کلیه ها نقش بسزایی در تصفیه خون و دفع مواد زاید و مایعات اضافی بدن ایفا می کنند و چنانچه دچار مشکل شوند اختلالاتی در سلامت فرد پدید می آید.
از عواملی که موجب بروز انواع بیماری های کلیوی می شوند می توان به فشار خون بالا، بیماری دیابت، ژنتیک و مصرف دارو اشاره کرد. همچنین وجود کیست، عفونت و یا سنگ کلیه در این دو عضو حیاتی بدن نیز از دیگر فاکتورهای تهدید کننده می باشند. برخی از نشانه هایی که می توانند هشدار دهنده باشند عبارتند از:
- سوزش ادرار
- ادرار خونی
- تکرر ادرار
- فشار خون بالا
- احساس درد در کلیه ها
- پف کردن چشم ها
- تورم عضلات
- احساس سرما
- سرگیجه
- ضعف و خستگی
خوشبختانه بیشتر بیماری های مربوط به کلیه با تجویز دارو و روش های مختلف درمانی قابل درمان هستند. اما چنانچه بیماری حاد بوده و منجر به نارسایی کلیه شود پزشک ناچار به انجام دیالیز و یا حتی پیوند کلیه خواهد شد
بیماری های خود ایمنی سالمندان
افزایش سن و ورود به دوران پیری موجب ضعیف تر شدن سیستم ایمنی می گردد. این امر موجب می شود که سالمندان در برابر بیماری های مربوط به سیستم ایمنی از جمله بیماری های عفونی و… آسیب پذیرتر باشند. سیستم ایمنی بدن عوامل بیماری زا را به سرعت شناسایی کرده و با دفاع از بدن از بروز بسیاری از بیماری ها جلوگیری می کند.
زمانی که فرد دچار بیماری های خود ایمنی می شود، سیستم ایمنی بخشی از سلول های خودی را به عنوان دشمن شناسایی کرده و به آن قسمت از بدن حمله می کند. بیش از چهل نوع بیماری خود ایمنی وجود دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رماتیسم مفصلی: در این بیماری، سیستم ایمنی به مفاصل حمله می کند.
- دیابت نوع اول: سیستم ایمنی به عامل تولید کننده انسولین حمله می کند و مانع تولید این هورمون می گردد. بنابراین گلوکز خون بالا رفته به برخی از اعضا همچون قلب و عروق آسیب می رساند.
- ام اس: در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به پوشش اطراف سلول های پوستی حمله کرده و آن را از بین می برد. این امر موجب می شود که سرعت انتقال پیام ها از مغز به سایر اعضای بدن کاهش یابد. بی حسی و ضعیف شدن اعضا و یا عدم تعادل در هنگام راه رفتن از جمله عوارض این بیماری خود ایمنی می باشد.
- آرتریت پسوریاتیک: پسوریازیس از دیگر بیماری های خود ایمنی است که منجر به تکثیر بیش از حد سلول های پوستی می شود.
- واسکولیت خود ایمنی: زمانی که سیستم ایمنی به عروق خونی حمله می کند این بیماری ایجاد می شود. تنگ شدن و انسداد رگ ها از جمله عوارضی هستند که با ابتلا به واسکولیت پدیدار می شوند.
- التهاب تیروئید هاشیموتو: این عارضه منجر به کاهش تولید هورمون تیروئید می شود. ریزش مو، افزایش وزن، حساسیت به سرما از عوارض این بیماری اند.
زوال عقل یا آلزایمر در سالمندان
آلزایمر در سالمندان ، نوعی اختلال در عملکرد مغز است که با افزایش سن بروز پیدا می کند. در طی این بیماری، فرد ابتدا حافظه موقت و کوتاه مدت خود را از دست می دهد. در طول روز بارها فراموش می کند که وسایل شخصی خود را کجا گذاشته است. سؤالی را بارها مطرح می کند و پاسخ آن را به خاطر نمی آورد. کم کم در شناسایی چهره افراد آشنا به مشکل بر می خورد. در مراحل بعدی و پیشرفته تر، سالمند خاطرات گذشته (حافظه طولانی مدت) خویش را هم از دست می دهد. عادات او تغییر می کند و ممکن است اعمال غیر عادی از او سر بزند. زمانی که علائم حواس پرتی بیش از حد، سر در گمی و فراموش کاری را در سالمند خود مشاهده کردید او را به پزشک ارجاع داده و در صدد درمان برآیید.
سالمندانی که دچار فراموشی یا آلزایمر شده اند را نباید تنها بگذارید. علی الخصوص افرادی که وارد مراحل حاد این بیماری شده اند صد در صد نیاز به یک پرستار سالمند دارند. این پرستار باید:
- اطلاعات کافی درباره بیماری آلزایمر داشته باشد و روش صحیح برخورد با چنین بیمارانی را بداند.
- ماهیت این بیماری را بشناسد و از سیر تحولاتی که در مغز پدید می آید کاملا آگاه باشد. به عبارتی، پرستار سالمند از مراحل اولیه تا پیشرفته آلزایمر اطلاع داشته باشد. این بیماری ممکن است در ابتدا با فراموش کردن نام و آدرس آغاز شود اما در مراحل حاد منجر به از دست دادن توانایی پردازش ذهنی شود. در این مراحل، بیمار توانایی کنترل ادرار، مدفوع و سایر اعمال ارادی و غیر ارادی را نخواهد داشت.
- علاوه بر آنکه به فکر بیمار است و سعی می کند به او روحیه دهد، از خودش نیز در برابر استرس و تنش مراقبت کند.
- توصیه های پزشک متخصص را مو به مو اجرا کرده و داروها را طبق زمانبندی به بیمار بدهد.
- فعالیت هایی که می توانند موجب تقویت یا تحریک ذهن شوند مانند کتاب خواندن، به چالش کشیدن ذهن بیمار و… را انجام دهد. البته توجه داشته باشید که نباید این اعمال منجر به ایجاد آشفتگی ذهنی در سالمند شوند.
بیماری های کبدی در سالمندان
کبد، یکی دیگر از ارگان هایی است که با افزایش سن دچار بیماری می شود. عملکرد صحیح تمام اعضای بدن در گرو سلامت کبد است. بنابراین بیماری های کبدی می توانند منجر به ایجاد عوارض خطرناک گردند. برخی از این بیماری ها ژنتیکی بوده و برخی دیگر در اثر عوامل محیطی و تغذیه نادرست به وجود می آیند. در زیر برخی از بیماری های کبد را به شما معرفی می کنیم:
بیماری یرقان یا زردی: چنانچه عمل ترشح یا دفع صفرا در بدن دچار اختلال شود بیماری یرقان پدید می آید.
- کبد چرب: کبد به طور طبیعی مقداری چربی دارد. اما اگر میزان چربی کبد بیش از حد افزایش یابد بیماری کبد چرب که بسیار خطرناک است ایجاد می شود. کبد چرب به دو نوع الکلی و غیر الکلی تقسیم می شود. نوع اول همانطور که از نامش پیداست در اثر مصرف الکل ایجاد می شود. اما نوع دوم در اثر چاقی، تغذیه نامناسب و عوامل ژنتیکی پدید می آید.
- بیماری سیروز کبدی: سیروز کبدی یا تنبلی کبد در اثر از بین رفتن بافت کبدی به وجود می آید. در این حالت کبد دیگر قادر به بازسازی و ترمیم خود نیست و کم کم از کار می افتد.
- بزرگ شدن کبد: از دیگر بیماری های کبد، افزایش سایز کبد می باشد. این عارضه در اثر آسیب دیدن قسمتی از کبد و متورم شدن بیش از حد آن به وجود می آید.
بیماری های مربوط به عضلات و استخوان ها
بیماری های عضلات و اسکلتی از جمله شایع ترین بیماری ها هستند که اغلب سالمندان از آنها رنج می برند. این بیماری ها، عضلات، ماهیچه ها و استخوان ها را درگیر می کنند و معمولا موجب بروز درد می شوند. سالمند معمولا از درد زانو، کمر، گردن، دست ها یا پاها شکایت می کند. این دردها معمولا موجب مختل شدن حرکات بدن و ناتوانی در انجام برخی از فعالیت های روزمره می شوند. آرتروز مفاصل، دیسک کمر و گردن، انحراف ستون فقرات، آرتریت روماتوئید، پوکی استخوان، سندروم کانال کارپال و… از جمله این بیماری ها هستند.
برخی از بیماری های عضلانی و اسکلتی صرفا با تجویز دارو برطرف می شود. اما برخی از آنها نیاز به مراقبت های ویژه و درمان های پیشرفته تر از جمله فیزیوتراپی، لیزردرمانی، عمل جراحی و… دارند. پرستار سالمند موظف است پس از شناخت کامل بیماری سالمند او را در طی مراحل درمان راهنمایی و همراهی کند.
نوشته های مرتبط:
مدیر موسسه
مرکز سلامت، آسایش و مراقبت کیان مهر با مجوز وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و زیر نظر سازمان بهزیستی کشور قابل اعتماد و اطمینان با مدیریت با تجربه و پاسخگوئی شبانه روزی و با تیم متخصص و حرفه ای جهت رضایتمندی خانوادهای محترم میباشد. .
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!