سنگ کلیه در سالمندان (درمان بیماری سنگ کلیه در سالمندان)
سنگ کلیه در سالمندان
بیماری سنگ کلیه یکی از شایع ترین بیماری های کلیوی در میان مردم و علی الخصوص قشر سالمند جامعه می باشد. حتما همه شما تا به حال بارها و بارها نام این بیماری را شنیده اید. اما آیا اطلاعات کامل درباره آن دارید و می توانید به اعضای سالمند خانواده که به این عارضه مبتلا هستند کمک مؤثری بکنید؟ یا اینکه می دانید چه کارهایی باید انجام دهید تا در سنین کهنسالی به این بیماری دچار نشوید؟ در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا به این سؤال ها و بسیاری از پرسش های مهم دیگر در این زمینه پاسخ گوییم.
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه به رسوبات جامد یا همان سنگ هایی گفته می شود که در یکی از کلیه ها یا هر دوی آنها تولید می شوند. این سنگ ها عموما در اثر غلظت ادرار و ته نشین شدن مواد معدنی درون آن در داخل کلیه ها به وجود می آیند. همانطور که می دانید یکی از وظایف کلیه، تصفیه خون و خارج کردن سموم بدن از طریق ادرار می باشد. وجود موادی همچون کلسیم، اسید اوریک، فسفات، اگزالات و… در ادرار یک امر طبیعی است. اما زمانی که به هر دلیلی، از جمله کاهش دفع ادرار، میزان این مواد افزایش می یابد، احتمال ایجاد چسبندگی و تبلور بین آنها به وجود می آید که منجر به تولید سنگ کلیه می گردد.
سنگ کلیه ممکن است بسیار ریز به اندازه یک برنج باشد و بدون آنکه بیمار متوجه شود از طریق ادرار دفع گردد. اما گاه نیز ممکن است بسیار بزرگ و به اندازه یک توپ گلف باشد. در این صورت نیاز به استفاده از روش های درمانی مختلف جهت از بین بردن سنگ کلیه خواهد بود.
چرا سنگ کلیه ایجاد می شود؟
عوامل مختلفی می توانند موجب ایجاد تغییرات در میزان مواد معدنی موجود در ادرار و آغاز فرآیند تولید سنگ کلیه شوند که از جمله مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سن
معمولا بیماری سنگ کلیه در سنین بیست تا سی سالگی آغاز می شود و از پنجاه سالگی به بعد علائم آن شدیدتر می شود. همچنین سنگ کلیه در سالمندان به دلیل ایجاد مشکلات گوناگون در عملکرد قسمت های مختلف بدن پدید می آید.
- ژنتیک
بیماری سنگ کلیه زمینه ارثی دارد و می تواند از والدین به سایر اعضای خانواده به ارث برسد.
- جنسیت
سنگ کلیه در هر دو جنس زن و مرد مشاهده می شود. اما این بیماری در مردان شایع تر است.
- نژاد
هر انسانی ممکن است دچار بیماری سنگ کلیه شود اما بر اساس تحقیقات به عمل آمده ثابت شده است که سفیدپوستان بیش از سیاهپوستان در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- داروها
مصرف برخی از داروها مانند داروهای فشار خون، داروهای ضد صرع و آنتی اسیدهای حاوی کلسیم نیز می توانند زمینه ساز ایجاد رسوبات سنگی در کلیه باشند. از آنجا که اکثر افراد مسن به دلیل ابتلا به بیماری های مختلف ناچار به مصرف چنین داروهایی هستند بیماری سنگ کلیه در سالمندان شایع است.
- بیماری ها
برخی از بیماری ها مانند بیماری های التهاب معده، مشکلات تیروئید، فشار خون، قند خون بالا و … نیز می توانند موجب آسیب رسیدن به کلیه و تشکیل سنگ در آن شوند.
- رژیم غذایی نامناسب
گنجاندن مواد غذایی ناسالم در رژیم غذایی و حذف مواد مغذی از آن، یک عامل دیگر ابتلا به سنگ کلیه در سالمندان می باشد. همچنین مصرف بیش از حد مواد پرپرتئین و پر نمک نیز می تواند در این امر دخیل باشد.
- چاقی
چاقی و اضافه وزن منشأ بسیاری از بیماری ها، از جمله بیماری های کلیوی است و می تواند به ایجاد سنگ کلیه نیز منجر شود.
- بی تحرکی
نداشتن تحرک و فعالیت بدنی نیز موجب ته نشین شدن مواد زائد در داخل کلیه می گردد.
- کم آبی
نرسیدن آب کافی به بدن موجب کاهش تعداد دفعات دفع ادرار از کلیه می شود و همین امر می تواند موجب ته نشین شدن مواد معدنی موجود در ادرار گردد.
انواع سنگ کلیه
سنگ کلیه انواع مختلفی دارد و ممکن است جنس مواد تشکیل دهنده آنها متفاوت باشد. یک گام مؤثر در درمان سالمندان مبتلا به بیماری سنگ کلیه تشخیص نوع سنگ می باشد. مهمترین انواع آنها عبارتند از:
1. سنگ های کلسیمی
سنگ کلیه در حدود ۸۰ درصد از بیماران از نوع سنگ های کلسیمی می باشند. این سنگ ها اغلب به شکل کلسیم اگزالات و یا کلسیم فسفات تشکیل می شوند. کلسیم و اگزالات مواد معدنی ای هستند که روزانه از طرق مختلف (تغذیه یا تولید در بدن) وارد خون می شوند. همچنین این مواد در ادرار نیز یافت می شوند. حال اگر به هر دلیلی (تغذیه ناسالم، بیماری، مصرف داروهای خاص و…) میزان دفع کلسیم در ادرار بیش از حد باشد، با موادی چون اگزالات ترکیب شده و تشکیل بلور می دهد.
2. سنگ استروویت
سنگ های استروییتی کلیه نوع دیگری از سنگ ها هستند که عموما در اثر عفونی بودن ادرار به وجود می آیند. این سنگ ها معمولا بدون علامت بوده و اندازه آنها بسیار بزرگ است. ۱۰ درصد از بیماران مبتلا به سنگ کلیه، دارای سنگ استروییتی می باشند.
3. سنگ اسید اوره
اسید اوریک ماده ای اضافی است که باید از طریق ادرار از بدن دفع شود. اما اگر به دلایلی میزان این ماده در ادرار بیش از حد باشد موجب تشکیل سنگ هایی از جنس اسید اوریک خواهد شد که حدود ۵ درصد از کل سنگ های کلیه را شامل می شود. مصرف پروتئین بالا، دفع بیش از حد آب بدن از طریق اسهال، سندروم متابولیک و دیابت در سالمندان از جمله دلایلی هستند که منجر به تولید این سنگ ها می شوند.
4. سنگ سیستین
سیستین، نوعی اسید آمینه است که در بدن انسان وجود دارد. مشکل دفع سیستین نوعی اختلال ژنتیکی است که می تواند منجر به تولید سنگ هایی از این جنس در کلیه شود. این بیماری بسیار نادر است و تنها حدود یک درصد از بیماران دارای سنگ سیستین در کلیه می باشند.
علائم بیماری سنگ کلیه
معمولا تا وقتی که سنگ کلیه از جای خود تکان نخورد علامتی از خود نشان نمی دهد. اما اگر از جای خود حرکت کرده و در حالب (لوله ای که کلیه و مثانه را به هم وصل می کند) قرار گیرد دردناک خواهد بود. چرا که می تواند موجب بسته شدن راه ادرار و همچنین التهاب کلیه گردد. از جمله علائمی که ممکن است بیمار در این مرحله تجربه کند عبارتند از:
- درد شدید در قسمت های مختلف مانند پهلو، زیر شکم، پشت، کشاله ران و زیر دنده ها
- سوزش ادرار و دردناک بودن آن
- تغییر رنگ ادرار به قهوه ای، قرمز یا صورتی
- تکرر ادرار و احساس پر بودن مثانه
- دفع بیش از حد ادرار
- بوی بد ادرار
- حالت تهوع
- عفونت
- تب و لرز
تشخیص قطعی سنگ کلیه
زمانی که شخصی با مشاهده علائم سنگ کلیه اعم از درد یا تغییر رنگ در ادرار به پزشک مراجعه کند، پزشک درصدد بررسی وجود یا عدم وجود سنگ کلیه، اندازه آن، محل قرارگیری و میزان انسداد مجاری برمی آید. تمام این اطلاعات معمولا در همان جلسه اول و از طرق زیر قابل تشخیص است.
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- رادیوگرافی
- پیلوگرام داخل وریدی
درمان سنگ کلیه در سالمندان
با توجه به اینکه نوع و اندازه سنگ های کلیه متفاوت هستند، روش های درمانی متفاوتی نیز به کار گرفته می شود. برای مثال سنگ هایی که بسیار ریز هستند پس از مدتی خود به خود دفع می شوند. در چنین شرایطی تنها داروهای مسکن یا شل کننده عضلات میزنای تجویز می شود. همچنین به بیمار توصیه می شود آب فراوان بنوشد تا سنگ کلیه خود به خود دفع شود. اما چنانچه تعداد سنگ ها زیاد بوده و اندازه آنها بزرگ باشد دفع سنگ غیرممکن خواهد شد. در این صورت ممکن است از روش های تهاجمی همچون شکستن سنگ ها از طرق مختلف و یا عمل جراحی کلیه جهت برداشتن سنگ های خیلی بزرگ نیز استفاده گردد.
توصیه های مهم جهت پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه
برای آنکه دچار سنگ کلیه نشوید کارهای زیر را انجام دهید. همچنین این توصیه ها برای سالمندان مبتلا به سنگ کلیه بسیار مفید خواهند بود.
- آب فراوان بنوشید
مصرف آب کافی بهترین راه جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه است. سعی کنید روزانه دو لیتر آب و مایعات مصرف کنید تا به اندازه کافی ادرار از بدن دفع شود.
- به میزان کافی کلسیم دریافت کنید.
شاید با علم به این موضوع که حدود ۸۰ درصد از کل سنگ های کلیوی از نوع سنگ های کلسیمی هستند فکر کنید هر چه کمتر کلسیم مصرف کنید کمتر در معرض تشکیل چنین سنگ هایی قرار خواهید گرفت. اما در واقع چنین نیست. بدن شما باید به حد کافی کلسیم دریافت کند. آن هم از طریق مصرف شیر و ماست و… نه از طریق مکمل های کلسیم.
- مصرف سدیم را کاهش دهید.
مصرف بیش از حد سدیم و غذاهای پرنمک می تواند باز جذب کلسیم از کلیه ها به خون را مختل کرده و موجب تشکیل سنگ های کلسیمی گردد.
- مصرف اگزالات را کاهش دهید.
هرچند که اگزالات در کبد نیز تولید می شود اما رژیم غذایی نیز نقش مهمی در وارد کردن این ماده به بدن دارد. سنگ های کلسیم اگزالات از جمله شایع ترین سنگ های کلیه می باشند.
- مصرف پروتئین را به تعادل برسانید.
مصرف بیش از حد پروتئین های حیوانی می تواند موجب اسیدی شدن ادرار و تشکیل سنگ های اسید اوریک گردند.
نوشته های مرتبط:
مدیر موسسه
مرکز سلامت، آسایش و مراقبت کیان مهر با مجوز وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و زیر نظر سازمان بهزیستی کشور قابل اعتماد و اطمینان با مدیریت با تجربه و پاسخگوئی شبانه روزی و با تیم متخصص و حرفه ای جهت رضایتمندی خانوادهای محترم میباشد. .
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!