بیماری عروق محیطی (PAD) چیست؟ و چه علاثمی دارد
بیماری عروق محیطی در سالمندان
بیماریهای قلبی، اولین و مهمترین عامل مرگ و ناتوانی در دنیا به شمار می روند. این بیماری ها انواع مختلفی دارند و به طور کلی به سه دسته اصلی «بیماری عروق کرونری قلب»، «بیماری عروق مغز» و «بیماری عروق محیطی» تقسیم بندی می شوند. متأسفانه این بیماریها در میان سالمندان شیوع بیشتری دارند.
از این رو لازم است افرادی که پدر یا مادر سالخورده در منزل دارند و یا افرادی که وظیفه انجام خدمات پرستاری سالمند در منزل را بر عهده می گیرند، اطلاعاتی در این زمینه به دست آورند. در این مطلب قصد داریم به بررسی بیماری عروق محیطی که از جمله بیماریهای قلبی شایع اما کمتر شناخته شده است بپردازیم.
عروق محیطی چیست و در کجا قرار دارد؟
عروق خونی، لوله های باریکی هستند که در تمام نقاط بدن وجود دارند و وظیفه آنها خون رسانی به اعضا و ارگان های مختلف بدن می باشد. به رگهایی که در خارج از مغز و قلب قرار گرفته اند عروق محیطی گفته می شود. این رگها خون حاوی اکسیژن تازه و مواد غذایی را به تمام قسمت های بدن از سر و گردن و دست و پا گرفته تا اعضا و احشای داخلی مانند شکم و کلیه ها و روده و… می رسانند و با تغذیه آنها سبب شادابی و ادامه حیاتشان می شوند.
بیماری شریان های حیاطی چه زمانی ایجاد می شود؟
نام دیگر این بیماری شریان های محیطی است (PVD) و زمانی ایجاد می شود که یک یا چند عروق محیطی دچار آسیب شده و عمل خون رسانی به یکی از ارگان های بدن مانند دست یا پا به درستی انجام نپذیرد. بر اساس نوع آسیبی که به رگ وارد شده است، بیماری به دو نوع کلی تقسیم بندی می شود که عبارتند از:
1. عضوی
چنانچه رگ های محیطی به هر دلیلی دچار تغییرات ساختاری شده باشند بدون شک در خون رسانی آنها اختلالی ایجاد خواهد شد. این آسیب های فیزیکی می توانند شامل آسیب های بافتی، التهاب دیواره رگ ها و.. باشند. بیماری سرخرگ های محیطی (PAD) که در اثر رسوب چربی در دیواره داخلی رگ ها ایجاد می شود از جمله این نوع به شمار می رود.
2. عملکردی
در این نوع از بیماری، ساختار رگ ها آسیبی ندیده اند و به نظر می رسد آنها از نظر فیزیکی سالم هستند. اما واقعیت این است که به دلیل اسپاسم رگ یا عواملی از این قبیل، خون رسانی به عضو محدود شده است. بیماری رینود که در اثر استرس عاطفی، مصرف دخانیات و یا هوای سرد پدید می آید جزو این دسته از بیماری عروق محیطی به شمار می روند.
بیماری سرخرگ های محیطی (PAD) را بیشتر بشناسیم؛
شایع ترین علت گرفتگی رگ ها و اختلال در خون رسانی، ایجاد پلاک هایی در دیواره داخلی آنهاست که به دلیل رسوب چربی یا مواد دیگر اتفاق می افتد. این پدیده آترواسکلروز نام دارد و چنانچه عروق کرونری قلب را درگیر کند با نام بیماری سرخرگ های کرونری شناخته می شود. و اگر رگ های تغذیه کننده مغز دچار این اختلال گردند، گفته می شود فرد دچار بیماری سرخرگ کاروتید یا آترواسکلروز مغزی شده است.
اما اگر آترواسکلروز، شریان های محیطی بدن را درگیر نماید بیماری عروق محیطی (PAD) بروز پیدا می کند. این بیماری عمدتا عروق محیطی مربوط به ساق پا، دست ها، معده و یا کلیه ها را درگیر می کند و چنانچه به موقع شناسایی و درمان نشود می تواند بسیار خطرآفرین باشد.
بیماری سرخرگ های محیطی تا چه حد خطرناک است؟
انسدادی که در سرخرگ های محیطی ایجاد شده است مانع از رسیدن خون تازه به عضو می شود. بدون شک این حالت خطرناک است. چرا که هیچ کدام از ارگان های بدن بدون اتصال به دستگاه گردش خون قادر به ادامه فعالیت و حیات خود نخواهند بود. این امر می تواند در نهایت منجر به بیماری قانقاریا و قطع اندام گردد.
از سوی دیگر، احتمال دارد بیماری سرخرگ های محیطی زنگ هشداری برای گرفتگی سرخرگ های مرکزی و بیماری عروق کرونری یا آترواسکلروز مغزی باشد. در واقع ممکن است رسوب چربی در سرخرگ های مرکزی نیز ایجاد شده و منجر به حوادث خطرناک مانند سکته قلبی، سکته مغزی و حمله قلبی گردد.
علائم بیماری عروق محیطی
علائمی که بیماری عروق محیطی در بدن ایجاد می کنند بسته به شرایط جسمانی فرد و میزان پیشرفت بیماری متفاوت است. ممکن است در ابتدا هیچ گونه علامتی وجود نداشته باشد. یا با بروز نشانه هایی چون درد دست و پا همراه باشد که فرد دلیل آن را افزایش سن و پیری قلمداد کرده و نسبت به آنها بی توجه باشد.
اما به طور کلی موارد زیر برخی از علائمی هستند که می توانند خبر از این بیماری می دهد. البته توجه داشته باشید که همه علائم در یک فرد ظاهر نمی شود.
- لنگش و گرفتگی پا به دلیل محدودیت خون رسانی
- احساس خستگی و کوفتگی عضو
- سرد بودن یک پا نسبت به پای دیگر
- بالا رفتن ناگهانی فشار خون و دشوار بودن کنترل آن که در اثر گرفتگی سرخرگ های کلیه عارض می شود.
- اختلال در عملکرد کلیه و نارسایی کلیه
- کند بودن رشد ناخن ها
- به وجود آمدن زخم در قسمت های مختلف پا که به راحتی خوب نمی شود.
- ضربان نامنظم قلب
- نبض ضعیف و ضربان ضعیف در کف پا
- کم شدن موی پاها و درخشان شدن پوست آن
- اختلال نعوظ در مردان
عوامل ایجاد کننده و تشدید کننده بیمازی عروق محیطی
افزایش سن یک فرآیند طبیعی است و ممکن است ارگان های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. دوران سالمندی ممکن است با بروز بیماری های مختلف همچون بیماری های اسکلتی، دیابت، فشار خون و چربی خون بالا و بسیاری از مشکلات دیگر همراه باشد. از سویی خواه و ناخواه رژیم غذایی فرد نیز دستخوش تغییراتی می شود. سالمند ناچار است داروهایی را مصرف کند و همچنین تحرک او نیز کاهش می یابد.
همه این عوامل می توانند دلیلی بر ایجاد تغییرات در عروق خونی شوند. ممکن است آنها دچار انسداد گردند و پلاک هایی در درون آنها ایجاد شود. بنابراین افزایش سن، و تغییر در عادات و شیوه زندگی فرد، خود می تواند عامل بروز بیماری باشد. اما عوامل دیگری نیز وجود دارند که می توانند در ایجاد و تشدید این بیماری مؤثر باشند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی
- مصرف سیگار
- فشار خون بالا
- چربی خون بالا
- دیابت
- چاقی و اضافه وزن
- کم تحرکی
چه کنیم تا در دوران سالمندی به بیماری عروق محیطی دچار نشویم؟
با برخی از علل ایجاد کننده بیماری این بیماری آشنا شدید. احتمالا حالا می دانید برای آنکه در دوران پیری گرفتار این بیماری نشوید چه کارهایی می توانید بکنید. از سویی، شما می توانید با رعایت نکاتی از سالمندان خود نیز مراقبت نمایید. به نکات زیر توجه کنید و آنها را در زندگی خود و اعضای سالمند خانواده به کار بگیرید.
- از استعمال دخانیات خودداری کنید.
- فشار خون خود را کنترل کنید و در صورت ابتلا به بیماری فشار خون بالا حتما به پزشک مراجعه کرده و توصیه های لازم را رعایت کنید.
- اگر به بیماری دیابت مبتلا هستید، آن را کنترل کنید. تجمع دیابت و بیماری های قلبی خطرناک است.
- به طور منظم مورد چک آپ قرار گرفته و از میزان چربی خون خود آگاه باشید. افزایش چربی خون، علی الخصوص کلسترول بد و تری گلیسرید می تواند موجب رسوب چربی در دیواره داخلی سرخرگ ها شود.
- ورزش کنید و وزن خود را در حد نرمال نگه دارید.
- اگر مدام از غذاهای پرچرب و فست فودی استفاده می کنید رژیم غذایی خود را اصلاح کنید.
تشخیص بیماری عروق محیطی
اگر علائم بیماری عروق محیطی را در سالمند مشاهده کرده و یا پرستار سالمند در منزل، شما را از بروز چنین علائمی در فرد آگاه ساخت به سرعت از یک متخصص امر کمک بگیرید. پزشک می تواند با انجام معاینات فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی و تست ABI متوجه این بیماری شود. ممکن است جهت اطمینان بیشتر، از روش های دیگری همچون آزمایش خون، سی تی اسکن، سونوگرافی داپلر و آنژیوگرافی نیز استفاده کند.
درمان بیماری عروقی محیطی
شیوه درمان بیماری عروق محیطی طبق نظر پزشک و با توجه به شرایط بیمار تعیین می شود. تغییر شیوه زندگی و کنترل بیماری های زمینه ساز تا حد زیادی می توانند مؤثر باشند. اما ممکن است پزشک علاوه بر ارائه توصیه های لازم در جهت تغییر رژیم غذایی و فعالیت های بدنی و همچنین کنترل سایر بیماری های زمینه ساز، داروهایی را نیز تجویز کند.
داروهای ضد پلاکتی، داروهای افزایش مسافت قابل قدم زدن و استاتین ها (جهت کاهش کلسترول خون) از جمله داروهای مؤثر جهت درمان و بهبودی این بیماری می باشند. در مواردی که به کارگیری روش های مذکور کارساز نیستند، انجام عمل جراحی پیشنهاد می شود. عمل ممکن است به یکی از شیوه های زیر انجام شود:
آنژیوپلاستی: یک جراحی بسته است که با فرستادن یک لوله به داخل سرخرگ، انسداد آن را برطرف می کنند.
جراحی بای پس: زمانی انجام می شود که طول زیادی از مسیر سرخرگ مسدود شده است و قابل باز کردن از طریق آنژیوپلاستی نمی باشد. در این روش، برای درمان از سرخرگ مصنوعی یا سیاهرگی از سایر نقاط بدن استفاده می شود
نوشته های مرتبط:
مدیر موسسه
مرکز سلامت، آسایش و مراقبت کیان مهر با مجوز وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و زیر نظر سازمان بهزیستی کشور قابل اعتماد و اطمینان با مدیریت با تجربه و پاسخگوئی شبانه روزی و با تیم متخصص و حرفه ای جهت رضایتمندی خانوادهای محترم میباشد. .
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟نظری بدهید!